"Tandartse", sê die Amerikaanse kommediant, Bill Cosby, "is mense wat vir jou vertel om nie met kort, skerp metaalagtige voorwerpe in jou tande te krap nie. Maar sit jy in die tandarts se stoel, is die eerste ding wat hy gryp, 'n ysterhaak!" Nee, moenie glo nie - gelukkig is dit darem nie heeltemal die waarheid nie - tandartse kan in die middel van die nag daardie "vriend" wees wat jy heimlik wens jy het naby aan jou gehad - enigiemand wat al ooit in die nag of oor 'n langnaweek met tandpyn gesukkel het, sal hiervan kan getuig.

In ons jongste aflewering van Rustenburg Herald se "Raak die 'klits' kwyt" (kook) - het ons die voorreg gehad om saam met sekerlik Rustenburg se bekendste tandarts- en kunstenaarsegpaar, drr Hennie en Mollie de Bruin (Moolman) 'n vuurtjie aan te pak en 'n goed-voorbereide "gekultiveerde" koedoerugstring (fillet) te braai.

Ja, ons moet bieg, daar was lanklaas 'n winter waarin ons so gelukkig was dat ons omtrent (minstens!) een keer per week vir 'n wildshappie so uit die hartjie van die jagveld kon aansit. Ander jare was ons maar te gelukkig as ons een of twee keer in die jagseisoen 'n stukkie wildsvleis kon geniet en meestal was ons trouens heel tevrede as die enigste wildbederfie in die vorm van 'n stukkie biltong was. Maar ja, ons is dankbaar vir hierdie wonderlike reeks kosmaak-artikels van ons waarin ons dikwels aan disse en smake voorgestel word waarmee ons nog nie noodwendig kennis gemaak het nie. 'n Mens is nooit te oud of te jonk om te leer nie.

Van jonk gepraat - 'n mens hoor al te dikwels mense wat ietwat negatief oor die jonger generasie of die nuwe geslag is. Hoewel daar in baie gevalle seker maar rede vir kommer is, is die kommer meestal ongegrond - ons was mos maar almal jonk. In hierdie week se kook raak ons opgewonde oor 'n klompie jonggetroue vroue se kosmaakvermoëns. Ons het gedink dit is 'n goeie plan as die finaliste van vanjaar se Mev Rustenburg-kompetisie vir ons wys wat hulle in die kombuis doen om hul mans se magies vol te hou... Onder leiding van een of twee staatsmakers in die groep - sit ons vandeesweek aan vir 'n rooibokpastei so uit die boonste rakke. 'n Mens is eintlik half verbaas om te sien hoe maklik dit is om 'n volwaardige spogpastei te maak.

Oor 'n week of wat sal ons vir 'n tweede ronde met die ander helfte finaliste van vanjaar se Mev Rustenburg-finaliste in die kombuis kuier. So hier gaan ons...

Die dames wat ons vandeeweek bederf, is Atalia Badenhorst, Gloria Nkwe, Karen Graham, Bianka Snyman, Jamie Steyn en Agatha Breytenbach. Die Rooibokpastei is 'n familieresep van Atalia - familie van haar het 'n stukkie grond in Hartbeesfontein se wêreld so Atalia is deeglik ingelig oor wat om met 'n lekker stukkies rooibokvleis te doen. Die klompie mevvroue doen dit so:

In Suid-Afrika en sy talryke tradisies is dit nou maar eenmaal so dat ‘n wildvleisie vir die pot geen onbekende gesig op ons etenstafels is nie.
As jy boonop een van talle jaggeesdrigtiges was wat die afgelope winter in die jagveld kon deuring, is jy waarskynlik een van talle mense wat met bykans ‘n hele resepteboek met wildvleisresepte kan spog.
Daar is allerlei maniere en metodes wat ‘n mens kan gebruik om die “wild” uit jou bok te haal en ‘n absoluut heerlike liplekkergereg te verseker.

Die wildvleisresep wat ons vandeesweek vir ons lesers opdis, kom van me Reinette Smith, ‘n dame wat goed met die plaaslewe vertroud is en jou dadelik kan sê hoe jy ‘n beskeie stukkie wildvleis in die pot kan voorberei.
Jy doen dit so:

Oor die afgelope klompie weke reeds kook Rustenburg Herald se kookspannetjie elke week wild - ons bedoel - ons maak kos met wildsvleis natuurlik... In hierdie paar wekies het ons met bykans ontnugtering net weer eens besef dat wildsvleis regtig heerlike maaltye is wanneer dit reg voorberei en aangebied word - boonop is dit uiters gesond want dit bevat veel minder vet as "gewone" vleis en as jy 'n goeie verstandhouding met jou slagter het, gaan jy ook baie minder vir jou happie wildvleis betaal.

Maar die "lekker" kan nie oorbeklemtoon word nie. Daar is relatief min geregte so smaaklik soos regte, egte wildspastei en as jy al 'n paar geheimpies met jou speserye en sousies ontdek het, is daar letterlik niks wat jou kan verhoed om 'n absolute meesterstuk voor te sit nie.

Ons het verlede week by die eerste ses finaliste van die 2015 finaliste in die Mev Rustenburg-kompetisie aangesit en lekker gesmul. Vandeesweek is dit die beurt van die tweede groepie finaliste - en ons was gelukkig om nie teenwoordig te wees toe die ses dames sake moes uitbaklei om te besluit wie se tradisionele wildsresep vandeesweek opgedien gaan word nie. Nee, ons speel sommer - daar was darem eenstemmigheid onder die dames toe daar besluit is dat die resep van Rina Olwage se ouma vir hierdie uitgawe die kersie op die spreekwoordelike koek gaan wees.

So, meneer, mevrou en kroos - skuif nader, trek die voorskote aan en maak die kas met die bestanddele oop. Vandeesweek eet ons "Ouma Ollie se Wildsvleispastei".

Terloops - soos uit die foto's duidelik is, was daar 'n lekker goeie bottel rooiwyn byderhand en dié klompie finaliste het behoorlik gebak en gebrou. Die groepie op die foto's is Elizabeth Motsi - van die Rustenburgse Munisipaliteit, Mmakwena Mothoagae, Lisa Rossouw, Nanette Robinson, Portia Baloyi en Rina Olwage.

Ja, dis winter, dis jagtyd en die tyd van die jaar vir kampvuurkuiers, biltong, wildspastei, koedoe-steak oor 'n laatnagvuur, 'n wildspotjie of wat ook al in jou familie, vriendekring of jaggeselskap die manne van die bokke onderskei. In 'n splinternuwe, hoewel waarskynlik korterige reeks oor wildskos, wildsresepte, wildsvleisgeheime of sommer net eenvoudige bederfies skop ons vandeesweek af met Martiens de Jager (Jnr) en kollega - Willie van der Bergh van Hyper Slaghuis wat vir ons wys hoe om blouwildebees-steak (biefstuk) en 'n al te lekker wildspastei te maak. Ons kan seker begin met Stap 1: "Kry jou geweer" maar ons vertrou dat ervare jagters darem al by hierdie stap verby is. Dus begin ons soos gewoonlik in die kombuis...

Ai, wat is nou lekkerder as die bosveld se koue wintersaande om die braaivleisvuur met laataandstories en plek-plek skaterlag wat so tonekrul-lekker is dat 'n mens lank na inkruiptyd nog met 'n glimlag op jou koue wange wakker lê? Ja, die jagveld en mense se gelatenheid om die braaivuur het altyd sy bekoring - waar 'n mens ook al so gelukkig is om 'n jagvakansie te geniet... Maar vir baie van ons is dit nie so eenvoudig om die roer, die warmgoed, stewels en die bakkie te pak en jagplaas toe weg te breek nie. Deesdae is die huishoudelike begroting 'n faktor waarmee daar rekening gehou moet word en daarom dat diegene van ons met volbloed-jagters in die familie maar al te dankbaar is wanneer neef, oom of tante met 'n stewige pakkie wildsvleis (of twee) teen die voordeur aanklop.

Nouja, 'n pakkie vleis op sy tyd het ook sy voordele en vir mense wat nie te handig met die slagtersmes is nie, is iets soos wildswors stop dalk die naaste wat hulle ooit aan die jagplaasondervinding sal kom...

Ons weet daar is baie gelukkige mense wat hierdie winter die jagveld gaan opsoek - ons sal nog vir die volgende 'n maand of twee oor heerlike wildsresepte gesels. Vir die ander wat dalk darem nog 'n stukkie wild in die vrieskas het, spog ons vandeesweek met 'n al te lekker wild-boereworsresep waarmee jy jou vriendekring by die volgende braai kan beïndruk.
Madelein Cloete van Rustenburg se Professional Cooking Academy en haar regterhand, Lizelle Hattingh van Jakkalsdrift-slaghuis ('n privaatslaghuis wat wildvleis en karkasse vir letterlik dosyne jagters verwerk), het vir ons hierdie maklike en heerlike worsresep saamgestel.

Nouja, vir seker die meeste gewone Suid-Afrikaners beteken die einde van die winter dat ‘n ou maar die jaggeweer ‘n lagie of twee lekker dik olie smeer en tot aanstaande winter in die kluis wegbêre. Dit is nou die mense wat nie so gelukkig is om ‘n oupa, ‘n oom of ‘n pa te hê wat met ‘n toegespande wildplaas in die verre ou Noord-Transvaal (Limpopo) of dalk die Vrystaat kan spog nie en vir wie ‘n “wildsboudjie”as ons dit so kan noem na al die jare nog steeds ‘n groot bederf en verrassing gebly het.

Vir die gewone man sal ‘n lekker sappige wildsvleisie oor die vuur of in ma se gunstelingpastei ongetwyfeld herinneringe oor die jongste jaguitstappie in die bosveld uit die pot/oond tower. Maar soms is selfs die wat van ons nie eers iemand met ‘n oop plaas in die familie- of vriendekring het nie, tog ook gelukkig. Ja, ons lesers wat verlede week se “kook” kan onthou, sal weet dat ons hierdie week vir ‘n spesiale bederfie by die tafel van Piet en Martie Els en die “kinders” Carl en Giselle Nicholson van Biki-bini-bos-gasteplaas aansit en met ‘n “bek-wat-water” (sou Pieter Pieterse ongetwyfeld gesê het) toekyk hoe Carl vir ons ‘n wildsfillet in ‘n pikante sousie aanslaan.

By Biki-bini-bos is die wild taamlik volop en al die ge”wild”ste boksoorte word gereeld gesien. Baie spesiaal is ‘n lapa-uitkykpunt vanwaar ‘n mens jou oor etenstyd kan verlustig in dosyne “mak” koedoes en waterbokke wat vroegoggend en laatmiddag ook ‘n lekker eetdingetjie kom soek waarmee Piet hulle bederf. Ons is so naby aan die pragtige diere dat ons versigtig moet kou en nie die lippe na ‘n slukkie van Carl se wyn moet klap nie, anders gaan ons die bokke verwilder. (Ja, natuurlik het ons watertand gesmul…)

Ons reeks oor "wildkosresepte" waarmee ons Rustenburgers in hierdie winterseisoen warm probeer hou, staan nou tweede week se kant toe. Vandeesweek - sommer so met die afskopslag - begin ons op 'n hoë noot! Charlotte Grobler, haar dogter Ilze Grobler en Charlotte se tweelingsus Louise Nell staan op die vooraand om 'n splinternuwe restaurant te begin en maak vir ons 'n koedoenek-wildspastei as 'n voorsmakie om vir ons te wys wat mense binne enkele weke onder meer by "Proviant Restaurant" kan verwag. Tradisionele boerekos gaan ook hoog bo-aan die spyskaart by Proviant verskyn - so wees op die uitkyk vir advertensies en meer inligting wat binnekort in Rustenburg Herald gaan verskyn.
Die driemanskap maak hierdie baie lekker wildspastei soos soos volg:

Suid-Afrikaners van oraloor sal seker vir nog 'n hele klompie weke (veral naweke) nabetragting hou oor die verloop, oploop tot en afloop van die (afgelope) kersvakansie en soos dit maar gaan, is dit maar die laataand-kampvure, die pruttende potjies en die druppende braairoosters wat seker maar die langste onthou sal word. Nouja, daar is min twyfel dat potjies die afgelope vakansie hoog op die spyskaart was want wat is nou beter kampkos as 'n potjie? Maar al gehoor van 'n wildskenkel- en beesstertpotjie?
Hierdie wild- en beesstertpotjieresep van Jannie van der Westhuizen van Rustenburg is een van die eerste stukkies "bagasie" wat jy vir jou volgende vakansie of naweek-wegbreek moet inpak.
Jannie maak dié potjie so: (Terloops - as jy die ou wat langs jou kamp wil beïndruk, sê jy bloot vir hom jy gebruik die agterkant van 'n bees en die onderkant van 'n koedoe - dit is mos die waarheid of hoe?)

In hierdie week se uitgawe van "Raak die 'klits' kwyt" - ons derde aflewering van in die reeks van vyf kooksessies rondom die reuse World Food Festival van plaaslike gemeente - Vantage Point - wat op Vrydag, 26 Mei vanaf 17:30 plaasvind. Verlede jaar se World Food Festival het omtrent vir 'n stormloop gesorg en 'n wye verskeidenheid heerlike eetgoed van formele maaltye tot biltonghappies, worsbroodjies, nageregte, allerlei lekkernye tot die immergewilde hamburger en vetkoeke is binne 'n kwessie van slegs twee ure uitverkoop.

Rustenburgers wat hoop om by vanjaar se fees 'n bietjie meer van die "spyskaart" te sien, sal aangeraai word om beslis nie laat te wees nie... In hierdie uitgawe lekker wildspastei van Desmond Gird en sy familie... Die Girds het verlede jaar nie minder nie as 300 van hierdie heerlike pasteie van die hand gesit - vanjaar is die teiken heelwat meer... Ons het geproe en dit is beslis aan te bevole - jy sal wys wees om vanjaar sommer baie vroeg op te daag en 'n groot "inkopiesak" saam te bring...
Die Gird-familie maak hulle wildspastei só..

Tot dusver hierdie winter het ons in Rustenburg Herald se weeklikse "Raak die 'klits' kwyt" (kosmaak-reeks) al te lekker weggelê aan die heerlike wildsvleisgeregte en bederfies uit die jagveld - meestal wildpastei wat telkens met groot sukses voorgesit is en 'n mens jou opnuut laat verwonder het aan die geur en smaak van goeie wildsvleis. Party mense weet regtig hoe om wildvleis gaar te maak sodat dit betreklik "mak" smaak.

Daar is mos maar die storie dat 'n mens soms sukkel om die "wild" uit wildvleis te kry. Terwyl sommige mense dit met gemengde sukses regkry, is daar wildsvleis-spesialiste onder ons wat vir jou 'n stukkie wild kan voorsit waarvan die meeste mense seker maar net kan droom - "sag soos 'n moederhart" (soos oom Joos altyd gesê het as hy 'n stukkie goeie vleis oor sy slaghuis se toonbank vir jou aangegee het...) maar sommer ook baie ander kwaliteite, werklik geurig, smaaklik, nie te ryk nie, 'n tikkie pikant kan 'n mens amper sê maar veral, totaal en al buitengewoon.

Cobus Roode van Rustenburg is so 'n man. Diegene wat Cobus "ken" sal jou vertel dat hy by sy huis omtrent geen ander vleis as wild eet nie en dat hy 'n spesialis is wat sy eie wild (In Namibië) jag en in 'n verskeidenheid van snitte laat verwerk. Ons het hier aan die stertkant van vanjaar se winter die voorreg gehad om saam mt Bill McGill (nog 'n wild-spesialis - met die verfkwas en die vurk/lepel) by Cobus en vriendin (Silke Burdack) se tafel vir 'n watertandlekker gebraaide gemsbokfillet aan te sit. Ons het nog nie hierdie winter (of enige ander een) aan sulke absoluut voortreflike wildvleis gesmul nie...

Almal behoort teen hierdie tyd al te weet – eerskomende Saterdag (24 September) is Nasionale Braaidag. Vir sekerlik loshande die meeste van ons is dit maar min of meer elke Saterdag of Sondag “nasionale braaidag” – so, geen lesse hier nodig nie nê?
Maar vir ons vriende wat naweek vir naweek voor die TV ontspan en meestal met ligte “tv-etes” oor die weg moet kom, nouja, as jy dalk nie so lief is vir ‘n braaivleisie dat jy letterlik nie vir naweke kan wag nie, dan moet die probleem seker maar by die sousie (of die kok) lê.

Omdat Suid-Afrikaners meestal nie geleer hoef te word hoe om vleis te braai nie en andersins lankal reeds weet wat hul gunstelingvleisie vir enige geleentheid is, het ons besluit om in hierdie “Raak die ‘klits’ kwyt” liewers ‘n nuwe marinade-resep aan die hand te doen – veral vir ons jagters wie se vrieskaste uiteraard hierdie tyd van die jaar propvol wildsvleis is. Ons weet mos maar dat wildsvleis meestal geneig is om aan die taaierige kant te wees en dit is soms baie moeilik om die veld se “wild” uit jou vleis te jaag…

Rustenburg Herald se “braaispan” het spesiaal met die oog op nasionale braaidag eerskomende Saterdag by Tielman en Madel Breedt laer getrek en met ‘n heerlike nuwe marinade kennis gemaak wat beloof om jou wildsvleis of wat jy ook al graag op die kole gooi in ‘n feesmaal op te tower. Ons besef daar is mense wat van hul braaivleis “a la natural” hou, maar as jy die dag ‘n wildsbokkie platgetrek het, kan dit net voordelig wees om die voordele van ‘n lekker sous of Marinade te ondersoek.

Onthou, die doel van ‘n spesiale wilsvleis-marinade is nie slegs om die vleis ‘n heerlike geur en smaak te gee nie, maar hoofsaaklik om jou wildssnit so sag soos die spreekwoordelike murg te maak.

Goed ja, ons moet ook darem sê dat effense “onenigheid” onder die Breedt-familie oor of ons resep paptert, aartappelgereg, koes-koes (cous-cous) of pap-en-vleis moes wees, ons uit konsensus by ‘n wildsvleismarinade laat eindig het, (wat ons uiteindelik saam met blesbokvleis gebraai het). Tielman en Madel maak hulle marinade só: